微信沟通的当下 你有多久没登陆过QQ？

Румын?я
рум.: Romania
Герб Сцяг
Г?мн: ?De?teapt?-te, romane!?
Заснавана	5 лютага 1859
Дата незалежнасц?	21 мая 1877 (ад Асманскай ?мперы?)
Аф?цыйныя мовы	румынская
Стал?ца	Бухарэст
Найбуйнейшыя гарады	Бухарэст, Ясы, Ц?м?шаара, Канстанца, Галац
Форма к?равання	Прэз?дэнцка-парламенцкая рэспубл?ка
Прэз?дэнт Прэм'ер-м?н?стр Старшыня Сенату Старшыня Палаты Дэпутата?	Клаус Яхан?с Марчэл Чалаку Н?калае Чукэ Валерыу Згоня
Тэрыторыя
? Агулам	238,391 км2 (83-я ? свеце)
? % воднай паверхн?	3
Насельн?цтва Румын??
? Ацэнка (2019)	19,518,642 чал. (59-я)
? Перап?с (2011)	20,121,641 чал.
? Шчыльнасць	84,4 чал./км2 (118-е месца)
ВУП (ППЗ)
? разам (2019)	541,017 млрд дол. (46-е месца)
? На душу насельн?цтва	27,563 дол. (55-е месца)
ВУП (нам?нал)
? разам (2019)	244,581 млрд дол. (62-е месца)
? На душу насельн?цтва	12,506 дол. (72-е месца)
?РЧП (2017)	0,811 (вельм? высок?; 52-е месца)
Назвы жыхаро?	Румыны
Валюта	румынск? лей
?нтэрнэт-дамен	.ro
Код ISO	RO
Код МАК	ROU
Тэлефонны код	+40
Часавы пояс	UTC+2
А?тамаб?льны рух	справа[d]
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

百度 石在，火种就不会绝；精神在，脚步就不会停，中华巨轮只有在一代又一代人的接续奋斗中才能劈波斩浪、扬帆远航。

Румы?н?я (рум.: Romania [rom??ni.a]) — дзяржава ? па?ночна-заходняй частцы Балканскага па?вострава ? па?днёва-?сходняй Е?ропе. Румын?я мае сухапутныя межы з Укра?най на по?начы ? ?сходзе, Малдовай на па?ночным усходзе, Балгарыяй на по?дн?, Серб?яй на па?днёвым захадзе ? Венгрыяй на захадзе. На ?сходзе кра?на абмываецца Чорным морам. Стал?ца кра?ны, горад Бухарэст з насельн?цтвам каля двух м?льёна? чалавек, з’я?ляецца адным з найбуйнейшых гарадо? Е?ропы па колькасц? насельн?цтва.

У рэльефе Румын?? вылучаюцца Карпацк?я горы, Транс?льванскае плато ? Прыдунайск?я н?з?ны. Румын?я багата на карысныя выкапн?, асабл?ва на вуглевадароды, аднак сла?ныя часы румынскай нафты прыйшл?ся на ХХ стагоддзе. Кл?мат умераны, умерана кантынентальны, на па?днёвым усходзе мае рысы субтрап?чнага. Рачная сетка Румын?? належыць пераважна да с?стэмы Дуная, на па?ночным захадзе да Чорнага мора цякуць Прут ? С?рэт. Горы ? плато пакрытыя шыракал?стым? ? хваёвым? (вышэй) лясам?, ра?н?ны ?зараныя.

Румын?я адбылася на тэрыторы?, якая прыбл?зна адпавядае старажытнарымскай прав?нцы? Дак??. Уласна Румын?я была сфармавана ? 1859 годзе праз асаб?стую ун?ю дунайск?х княства? Малдав?? ? Валах??. Новая дзяржава прыняла аф?цыйную назву ?Румын?я? ? 1866 годзе ? атрымала незалежнасць ад Асманскай ?мперы? ? 1878 годзе. У канцы Першай сусветнай вайны да суверэннага Карале?ства Румын?я далучыл?ся Транс?льван?я, Букав?на ? Бесараб?я. У Другой сусветнай вайне Румын?я ваявала на баку Нацысцкай Герман?? да 1944 года, пасля чаго далучылася да Саюзн?ка?. Пасля вайны стала сацыял?стычнай дзяржавай ? членам Варша?скай дамовы. Пасля рэвалюцы? 1989 года Румын?я пачала пераход да дэмакратычнага ладу ? кап?тал?стычнай рынкавай эканом?к?.

Сучасная Румын?я — шматпартыйная дэмакратыя, прэз?дэнцка-парламенцкая рэспубл?ка, дзе захо?ваецца прынцып падзелу ?лада?. Главой рэспубл?к? з’я?ляецца прэз?дэнт, вышэйшы заканада?чы орган — двухпалатны Парламент.

Паводле даных 2019 года насельн?цтва Румын?? складае больш за 19 млн жыхаро?, гэта 7-е месца ? ЕС. Характэрная адмо?ная дынам?ка колькасц? насельн?цтва, адз?н з самых н?зк?х паказчыка? нараджальнасц? ? свеце. У нацыянальным складзе пераважаюць румыны, венгры ? цыганы. Большасць насельн?цтва атаясамл?вае сябе з правасла?ным хрысц?янствам ? карыстаецца румынскай мовай. Самы н?зк? ? ЕС узровень урбан?зацы? (54 %). Вял?к?я гарады Румын?? — Браша?, Клуж-Напока, Ясы, Тым?шаара, Канстанца, Краёва.

Пасля хуткага эканам?чнага росту ? пачатку 2000-х гадо? Румын?я мае эканом?ку, заснаваную пераважна на сферы паслуг, а таксама з’я?ляецца буйным прамысловым вытворцам, у тым л?ку, вытворцам ? экспарцёрам машын. Да найбуйнейшых румынск?х кампан?й адносяцца Automobile Dacia, Ford Romania (абедзве а?тамаб?лебудаванне), Petrom, Rompetrol, Romgaz (усе пал??ная прамысловасць), Electrica (электраэнергетыка), RCS & RDS (тэлекамун?кацы?) and Banca Transilvania (банка?ск? сектар). У 2017 годзе Румын?я прадэманстравала найвышэйшыя ? ЕС тэмпы росту ВУП (7 %).

Румын?я з’я?ляецца членам мног?х м?жнародных арган?зацый, уключаючы Арган?зацыю Аб’яднаных Нацый, НАТА (з 2004 года) ? Е?рапейскага Саюза (з 2007 года). Маючы багатую культурную г?сторыю, Румын?я была домам уплывовых мастако?, музыка?, вынаходн?ка?, спарто?ца?, а таксама мае мноства турыстычных славутасцей.

Этымалог?я

Назва кра?ны паходз?ць ад лац.: romanus — ?рымск??, што выкарысто?валася ? значэнн? ?грамадзян?н Рыма?. Першым? гэтую назву ? дачынен? да зямель Транс?льван??, Валах?? ? Малдав?? ?жывал? ?тальянск?я падарожн?к? ? ХVI стагоддз?. Тым жа стагоддзем (1521) датуецца п?сьмо баярына Някшу на валахскай мове, дзе валашская зямля названа ?eara Rumaneasc?. Да канца XVII стагоддзя был? аднолькава ?жываным? формы roman and ruman, пазней другая форма перастала выкарысто?вацца.

Сёння ? большасц? мо? свету выкарысто?ваецца варыянт назвы праз ?у?: нямецкае ? шведскае Rum?nien, ?спанскае Rumania, польскае Rumunia, беларускае Румын?я ? нават японскае ルーマニア (Rūmania). Праз ?о? кра?на завецца ? румынскай (Romania) ? англ?йскай (Romania) мовах.

Геаграф?чнае станов?шча

Серб?я Венгрыя Славак?я Балгарыя Польшча Укра?на Малдова Укра?на РУМЫН?Я Чорнае мора р.Дунай БУХАРЭСТ Клуж-Напока Тым?шаара Ясы Канстанца Краёва Брашо? Галац Плаешц? Арадзя Брэ?ла Арад П?тэшты С?б?у Бакэ? Тыргу-Мурэш Бакэ? Джурджу Мангал?я Тулча г.Малдавяну

Асно?ны артыкул: Геаграф?я Румын??

Плошча ? 238,400 км2 роб?ць Румын?ю 12-й па памерах кра?най Е?ропы. Румын?я ляжыць на мяжы Усходняй (да якой аднос?цца сама) ? Па?днёвай Е?ропы — вельм? зручнае геаграф?чнае станов?шча, кал? ?л?чыць яшчэ ? выхад да Чорнага мора на ?сходзе, а таксама, Дунайск? транс’е?рапейск? шлях. Да?жыня чарнаморскага ?збярэжжа складае 245 км. Румын?я прэтэндуе на востра? Змя?ны, як? належыць Укра?не, што пацверджана рашэннем М?жнароднага суда ААН у 2009 годзе.

Румын?я мяжуе з:

• Укра?най на по?начы ? часткова на ?сходзе (649 км)
• Малдовай на усходзе (681 км)
• Балгарыяй на по?дн? (631 км)
• Серб?яй ? Венгрыяй на захадзе (546 ? 448 км адпаведна)

Значная частка мяжы з Серб?яй ? Балгарыяй праходз?ць па рацэ Дунай. Усходн? ?частак мяжы з Укра?най праходз?ць па дэльце Дуная, якая, будучы аб’ектам дынам?чным, з’я?ляецца нагодай бесперапынных межавых спрэчак Румын?? з Укра?най (да 1991 — з УССР).

Прырода

Асно?ны артыкул: Геаграф?я Румын??

Рэльеф Румын??

Абумо?лены станов?шчам у альп?йск?м складкаватым поясе рэльеф Румын?? вельм? разнастайны: горы, узвышшы ? н?з?ны займаюць прыбл?зна па адной трац?не яе тэрыторы?. Карпацк?я горы перасякаюць кра?ну з по?начы (Усходн?я Карпаты) на па?днёвы захад (Па?днёвыя Карпаты), утвараючы вял?кую дугу. Каля 20 хрыбто? маюць адзнак? вышэй за 2000 м. У Па?днёвых Карпатах знаходз?цца найвышэйшы пункт Румын?? — гара Малдавяну, вышынёй 2544 м. Унутры Карпацкай дуг? ляжыць Транс?льванскае плато з вышыням? 300—500 м. Пам?ж Па?днёвым? Карпатам? ? Дунаем цягнецца Н?жнедунайская (Валахская) н?з?на, крайн? захад аднос?цца да Панонскага басейна. Уся тэрыторыя Румын?? належыць да сейсм?чнай зоны, найбольш моцныя землятрусы здараюцца на па?днёвым усходзе. Нетры кра?ны багатыя на карысныя выкапн?: нафта, прыродны газ, жалезная руда, соль.

Цясн?на Тудра ? Транс?льван??

Далёкасць ад Атлантык? падаравала Румын?? кантынентальны кл?мат з чатырма выразным? сезонам?, гарачым летам ? халоднай (па е?рапейск?х мерках) з?мой. Малюнак рэльефу абумо?л?вае кл?матычныя адрозненн? розных раёна? кра?ны. Шмат ападка? (больш за 750 мм) атрымл?ваюць наветраныя сх?лы Карпат, м?ж тым у Валахскай н?з?не ? летн? перыяд адчуваецца недахоп в?льгац? (менш за 570 мм у вакол?цах Бухарэста). Кл?мат Транс?льванскага плато кантынентальны, з вял?к?м? ваганням? тэмператур.

Пел?каны ? дэльце Дуная

На ?сходняй ? па?днёвай межах Румын?? цячэ Рака Дунай — другая паводле працягласц? рака ? Е?ропе, што бярэ пачатак у Герман?? ? цячэ на па?днёвы ?сход 2857 км, праходзячы праз дзесяць кра?н ? разгал?но?ваючыся ? дэльту Дуная пры ?падзенн? ? Чорнае мора. Дэльта Дуная плошчай больш за 4000 км2 — другая па вел?чын? рачная дэльта Е?ропы пасля дэльты Волг?. Ва Усходн?х Карпатах, у кратары вулкана Чамату, знаходз?цца возера Святой Аны.

Румын?я ляжыць у прыроднай зоне мяшаных ? шыракал?стых лясо?. У гарах з вышынёй дубы ? бук? змяняюцца на елк? ? п?хты. Увогуле ж лясы пакрываюць 27 % румынскай зямл?, па плошчы некранутых лясо? Румын?я адна з першых у Е?ропе. Усходн?я раёны кра?ны адносяцца да вобласц? стэпа?. У лясах захава?ся багаты жывёльны свет: так у Румын?? пражывае 50 % е?рапейскай (без ул?ку Рас??) папуляцы? бурага мядзведзя ? 20 % — ва?ка.

У канцы 2000-х прыродаахо?ныя тэрыторы? — 10 нацыянальных парка? ? тры запаведн?к? — займал? 5 % Румын??. Дэльта Дуная — абшары бесперапынных балот, што служаць домам для амаль 1700 в?да? расл?н — прыродны аб’ект Сусветнай спадчыны.

Г?сторыя

Асно?ны артыкул: Г?сторыя Румын??

Старажытны час

Гл?няная ?баг?ня?, Трыпольская культура

Чалавечыя рэштк? ?зростам 40 000 гадо?, знойдзеныя ? Пештэра-ку-Оасэ (Пячоры з косткам?), мяркуюцца найстаражытнейшым? ? свеце рэшткам? краманьёнца?. Неал?тычныя тэхналог?? ? сельская гаспадарка распа?сюдз?л?ся па тэрыторы? сучаснай Румын?? ? 6 тыс. да н.э. пасля прыбыцця м?гранта? з грэчаскай Фесал??. На по?начы Румын?? (каля Лунк?) знойдзены самыя старажытныя ? Е?ропе сведчанн? аб здабычы сол? ?зростам каля 8000 гадо?. Да таго часу адносяцца ? першыя пасяленн?, некаторыя з як?х не?забаве стал? прота-гарадам? плошчай да 3 км2. У 3 тыс. да н.э. на по?начы Румын?? кв?тнела Трыпольская культура. 1800 г. да н.э. датуюцца раскапаныя фартыф?кацыйныя збудаванн? бронзавага веку.

Смерць Дэцэбала, фрагмент калоны Траяна

У VII ст. да н.э. на чарнаморск?м узбярэжжы з’яв?л?ся грэчаск?я калон??, што вял? гандаль з тутэйшым? плямёнам?, сярод як?х Герадот называ? гета? па н?жн?м Дуна? ? агаф?рса? у Транс?льван??. Страбон асацыява? гета? з дакам?, што ? ? ст. да н.э. кантралявал? Н?жнедунайскую н?з?ну. Найвышэйшага роскв?ту дак? дасягнул? ? часы Дэцэбала (87—106 н.э.), як? ствары? магутную дзяржаву. У вын?ку война? (101—102 ? 105—106) з рымск?м ?мператарам Траянам, кра?на стала рымскай прав?нцыяй Дак?я, што цягам ?? ст. м?рна ? паспяхова разв?валася. Вучоныя-прых?льн?к? дака-рымскай бесперапыннай тэоры? кажуць, што до?гае м?рнае су?снаванне рымск?х лег?янера? ды перасяленца? з дакам? стала першай стадыяй утварэння румынскай нацы?. У ??? стагоддз? на прав?нцыю аслабелай ?мперы? бесперапынныя набег? раб?л? готы ? карпы, ? кал? ? 271 годзе ?мператар А?рэл?ян адда? войску загад пак?нуць Дак?ю, готы авалодал? кра?най. Тым не менш, мног?я во?ны ? перасяленцы застал?ся на новай радз?ме. Дабруджа (Малая Ск?ф?я) ж заставалася рымскай (пазней в?зантыйскай) да VII ст.

Сярэднявечча

У 376 годзе гоцкае панаванне змян?лася на гунскае. У 454 валадарства гуна? скончылася на карысць геп?да?, германск?х плямёна?. У 570 румынск?я земл? трап?л? пад уладу качавых плямёна? панонск?х авара?. З канца VI стагоддзя на землях Румын?? стал? з’я?ляцца славянск?я пасяленн?. У 680 на н?жн? Дунай прыйшл? булгары. У канцы наступнага стагоддзя яны разб?л? авара? ? стварыл? сваю дзяржаву з хрысц?янствам усходняга абраду ? якасц? дзяржа?най рэл?г??. Згодна з дака-рымскай тэорыяй, раман?заванае насельн?цтва, вядомае пад ?мем валаха?, ц?ха перажыло гота?, гуна?, геп?да?, авара? у ляс?стых раёнах.

Вучоныя, што адма?ляюць дака-рымскую тэорыю, кажуць, што раманамо?ныя валах? прыйшл? на па?ночнадунайск?я земл? з па?днёвых Балкан тольк? ? Х? ст. Прычарнаморск?я раёны знаходз?л?ся пад уплывам В?занты?; заходняя частка сучаснай Румын??, асабл?ва Транс?льван?я, пачынаючы з Х ст. стала сферай венгерск?х ?нтарэса?. Са Свяшчэннай Рымскай ?мперы? ? Транс?льван?ю бл?зу 1150 прыйшл? нямецк?я калан?сты. Румынск?я земл? моцна пацярпел? ад нашэсця мангола? у 1241—1242., а ? другой палове Х??? ст. трап?л? пад венгерскую ?ладу большай часткай.

Валах?я, Малдав?я, Транс?льван?я

Княствы Малдав?я, Валах?я ? Транс?льван?я ? 1600

У ХIV ст. незалежнасць ад Венгры? атрымл?вал? два румынск?х княствы: Валах?я (1330) ? Малдав?я (1360). Валашскае княства, дасягну?шы роскв?ту пры княз? М?рчы I Старым (1386—1413), у 1456 стала васалам Асманскай ?мперы?. Малда?скае княства дасягнула роскв?ту пры княз? Стэфане III Вял?к?м (1457—1504), а ? 1513 стала васалам Асманскай ?мперы?. У 1541 пасля падзення Венгерскага карале?ства турк? захап?л? заходнерумынск?я земл?, на як?х у 1570 было створана васальнае княства Транс?льван?я. Тады ж на румынск?я земл? прыйшла рэфармацыя. У 1594 Малдав?я, Валах?я ? Транс?льван?я далучыл?ся да Свяшчэннага саюза, ск?раванага супраць асманскага панавання ? Е?ропе. У ма? 1600 усе тры княствы был? аб’яднаны пад уладай князя М?хая Храбрага, як?, хоць пад ц?скам суседзя? бы? вымушаны адрачыся ? верасн? таго ж года, у Х?Х стагоддз? ста? с?мвалам адз?нства нацы?.

Дынам?ка тэрыторы? Румын?? ? 1859—2010

У ХVII стагоддз? княствы працягвал? плац?ць дан?ну асманам, але ?змацн?л? сваю а?таном?ю. Пасля 1683 Транс?льван?я ?вайшла ? склад дзяржавы Габсбурга?, якая праводз?ла пал?тыку акатал?чвання (дакладней, пераходу ? ун?ю). Правасла?ная царква была прызнана тольк? ? вын?ку па?стання?, узнятых манахам? ? 1744 ? 1759 гадах, румыны ? Транс?льван?? заставал?ся непрызнаным народам.

Пасля здрады князя Валах?? Канстанц?на Бранкавяну ? Малдав?? Дз?м?тара Кантэм?ра ? заключэння ?м? саюзу з Габсбургам? ? Рас?яй, Стамбул прыйшо? да высновы аб неабходнасц? к?раваць Дунайск?м? княствам? (так у той час празвал? Валах?ю ? Малдав?ю) праз сва?х ста?лен?ка? — грэка?-фанарыёта?. Новыя ?ладары хутка распусц?л? войск?, што дазвол?ла А?стры? акупаваць Букав?ну (1775), а Рас?? — Бесараб?ю (1812).

Кючук-Кайнарджыйск? дагавор (1774), падп?саны пасля Руска-Турэцкай вайны 1768—1774, абавяза? Асманскую ?мперыю пагадз?цца на а?таном?ю Дунайск?х княства?. Натхнёны грэчаскай вайной за незалежнасць валашск? дваран?н Тудор Уладз?м?рэску ? 1821 годзе ?зня? па?станне супраць турак, аднак у хутк?м часе бы? заб?ты фанарыётам?. Адрыянопальск? м?р 1829 года пам?ж Турцыяй ? Рас?яй пашыры? а?таном?ю княства?, хоць ? пак?ну? Стамбулу права прызначаць князё?. Валахск?я ? малда?ск?я л?дары рэвалюцы? 1848 года змагал?ся за аб’яднанне княства?, вызваленне сялян (дарэчы, упершыню пад с?не-жо?та-чырвоным трыкалорам), але гэтым разам ?мперск?я Рас?я ? Турцыя выступ?л? супраць рэвалюцыянера? адз?ным фронтам ? разграм?л? ?х. У Транс?льван?? румыны падтрымал? антывенгерск?я захады Вены, аднак Габсбург? ?сё адно не дал? ?м а?таном??, ? ? 1867 годзе А?стра-венгерскае пагадненне зраб?ла Транс?льван?ю часткай вял?кай Венгры? ? складзе дуал?стычнай манарх??.

Атрыманне незалежнасц?

Народы А?стра-Венгры? ? пачатку ХХ ст (румыны — блак?тныя, венгры — жо?тыя, немцы ? а?стрыйцы — ф?ялетавыя

У вын?ку Крымскай вайны Дунайск?я княствы аказал?ся пад м?жнароднай апекай. Вял?к?я дзяржавы не перашкодз?л? мясцоваму дваранству правесц? спецыяльныя сходы, на як?х было прынята рашэнне аб аб’яднанн? княства?; першым князем аб’яднанай кра?ны ? 1859 ста? Александру ?аан Куза. У 1862 годзе саюз княства? атрыма? назву Румын?я. Урад Кузы ?зя? курс на рэформы — секулярызацыю, аграрную рэформу, — што выкл?кала незадаволенасць кансерваты?ных кола? ? Александру бы? заменены на немца Карла Гагенцолерна-З?гмарынгена. На Берл?нск?м кангрэсе (1878) Румын?я была прызнана незалежным карале?ствам, да дзяржавы был? далучаны дэльта Дуная ? Дабруджа; а Карл Гагенцолерн у 1881 ста? каралём Каралем Першым. У 1883 годзе Румын?я таемна далучылася да Тра?стага саюза. Нягледзячы на патрабаванн? румынск?х ?рэдэнтыста?, у першыя дзесяц?годдз? свайго ?снавання карале?ства не прэтэндавала на чужыя земл?.

Першая ? Другая сусветныя войны

Кароль Караль I Гагенцолерн з пляменн?кам, будучым каралём Фердынандам ? ? яго сынам, будучым Каралем ??

У вын?ку Другой Балканскай вайны Румын?я атрымала Па?днёвую Дабруджу. Пакольк? Герман?я ? А?стрыя ? гэтай вайне падтрымал? Балгарыю, Румын?я перагледзела сваю знешнюю пал?тыку ? далучылася да Антанты, але на пачатку Першай сусветнай вайны заставалася нейтральнай. Аднак, кал? саюзныя дзяржавы паабяцал? Румын?? венгерскую Транс?льван?ю, яна ? 1916 абвясц?ла вайну Тра?стаму саюзу. Усходн? фронт расцягну?ся, румынская арм?я хутка была разб?та ? а?стра-германск?я войск? акупавал? тры чвэрц? кра?ны, за рэштку тэрыторы? змагалася рас?йская арм?я. Пасля Кастрычн?цкай рэвалюцы? рас?йск?я войск? пак?нул? Румын?ю ? кра?на ? ма? 1918 была вымушана падп?саць з Цэнтральным? дзяржавам? цяжк? Бухарэсцк? дагавор. Зрэшты, кароль Фердынанд ? за дзень да кап?туляцы? Герман?? паспе? аднав?ць аднос?ны з Антантай, таму Румын?? дастал?ся ?се абяцаныя бонусы са складу А?стра-Венгры?: Транс?льван?я, Банат, Крышана, Букав?на. Больш за тое, Грамадзянская вайна ? Рас?? дазвол?ла ажыццяв?ць уз’яднанне з Бесараб?яй, не прызнанае СССР. Так?м чынам, плошча Румын?? павял?чылася з даваенных 137,000 км2 да 295,000 км2.

Рэформы 1919—1921 ператварыл? кра?ну ? ?нацыю дробных земле?ласн?ка??. Было ?ведзена ?сеагульнае выбарчае права для мужчын. Румынская дзяржава была ?н?тарнай, аднак нацыянальныя меншасц?, што складал? 30 % насельн?цтва, мел? давол? шырок?я правы. У 1927 годзе пам?рае кароль Фердынанд, улада фармальна пераходз?ць да яго ?нука М?хая. У 1930 з эм?грацы? вяртаецца бацька малалетняга М?хая, эксцэнтрычны кароль Караль ??. У 1938 Караль ?дорыць? народу новую Канстытуцыю, л?кв?дуе парламенцкую дэмакратыю, распушчае парты? ? роб?цца адз?на?ладным гаспадаром Румын??. Пасля дыпламатычна прайграных тэрытарыяльных страт на карысць СССР (Бесараб?я ? Букав?на), Венгры? (Транс?льван?я) ? Балгары? (Па?днёвая Дабруджа) у 1940, Караля зрынае праг?тлера?ск? генерал ?он Антанеску, што абвяшчае сябе дыктатарам пры тым жа карал? М?ха?. У час Другой сусветнай вайны Румын?я з’я?ляецца саюзн?кам дзяржа? Вос?, гало?най крын?цай нафты для вермахта. У л?пен? 1941 года Румын?я ?ступ?ла ? вайну супраць СССР на баку Герман??, вярнула Бесараб?ю ? акупавала Трансн?стрыю — вобласць на ?сход ад Днястра з цэнтрам у Адэсе. Я?рэйскае насельн?цтва Трансн?стры? было вын?шчана, я?рэ? ж Малдав?? ? Валах?? збольшага перажыл? вайну, хаця й был? моцна абмежаваны ? правах. 23 жн??ня 1944 падчас паспяховага савецкага наступлення кароль М?хай арыштава? ?она Антанеску ? перада? уладу антыфашысцкаму Нацыянальнаму дэмакратычнаму блоку. 250 000 румын далучыл?ся да Савецкай арм?? ? паходзе на захад.

Камун?стычная Румын?я

Георгэ Геарг?у-Дэж сустракае М?к?ту Хрушчова у аэрапорце Бухарэста, 1960

У сакав?ку 1945 г. ва ?ладзе апыну?ся ?рад, падтрыманы Масквой, ? два з л?шкам гады Румын?я заставалася нечым накшталт ?сацыял?стычнай манарх???. Маладому каралю дал? ? Маскве мянушку ?кароль-камсамолец?. 6 л?пеня 1945 г. М?хай бы? узнагароджаны савецк?м ордэнам ?Перамога? (№ 16). У 1947 Румын?? аф?цыйна перадал? Транс?льван?ю. У тым жа годзе л?дар камун?ста? Георгэ Геарг?у-Дэж, прымус??шы М?хая ? адрачыся ад улады ? пак?нуць радз?му, ста? на чале Румын??, якая атрымала назву Сацыял?стычная Рэспубл?ка Румын?я. Прамая ваенная прысутнасць СССР у Румын?? працягвалася да канца 1950-х, а сумесныя прадпрыемствы ?са?ромы? эксплуатавал? прыродныя багацц? кра?ны на карысць вял?кага брата. У 1948 дзяржава распачала калектыв?зацыю. З канца 1940-х па пачатак 1960-х пал?тычныя свабоды был? згорнуты, ?ншадумства пераследвалася, разгортвал?ся шырок?я кампан?? па выкрыванн? ворага? народу, а таемная пал?цыя ?секурытатэ? (Securitate) атрымала рэнаме найбольш жорсткай спецслужбы ? сацыял?стычным лагеры. У 2006 спецыяльная кам?с?я назвала л?чбу ахвяра? (ад пераследу ? выпра?ленчых работ у лагерах — да забойства?) камун?стычнага рэжыму — 2 млн чалавек.

Н?калае Ча?шэску в?ншуе румынск? народ з новым, 1978, годам

Пасля смерц? Геарг?у-Дэжа ? 1965, к?ра?н?ком кра?ны ста? Н?калае Ча?шэску. Пры ?м кра?на стала праводз?ць пал?тыку з меншай аглядкай на СССР. У 1967 Румын?я стала адз?най камун?стычнай кра?най, што не парвала дыпламатычных аднос?н з ?зра?лем пасля Шасц?дзённай вайны. А?тарытэт кра?ны ? арабск?м свеце забяспечы? Румын?? ролю пасрэдн?ка ? араба-?зра?льск?х перамовах. У тым жа 1967 годзе Ча?шэску ?сталява? дыпламатычныя аднос?ны з ФРГ. Румын?я стала адз?най дзяржавай Варша?скага дагавора, што не стала ?дзельн?чаць ва ?водзе войск у Чэхаславак?ю ? жн??н? 1968 года, а Ча?шэску назва? саму аперацыю ?вял?кай памылкай, што став?ць пад пагрозу лёс камун?зму?. У першай палове 1980-х у румынскай эканом?цы стал? в?давочны вял?к?я праблемы, выкл?каныя планавым характарам эканом?к? ? вял?кай знешняй запазычанасцю. Ча?шэску закл?ка? румына? да жорсткай эканом?? ? да 1989 кра?на разл?чылася з да?гам?. Аднак жахл?вае падзенне ?зро?ню жыцця людзей адб?лася на настроях у грамадстве, ? так расчараваным пал?тычным? несвабодам? ? культам асобы дыктатара. У вын?ку рэвалюцы? ? снежн? 1989 Ча?шэску бы? зрынуты ? расстраляны разам з жонкай. З ус?х выпадка? падзення камун?стычных рэжыма? румынская рэвалюцыя стала найбольш крывавай — з тысячам? заб?тых ? параненых.

Сучасны перыяд

У 1990 пасля яшчэ некальк?х рэвалюцыйных хваль Румын?я перайшла да дэмакратычнай пал?тычнай с?стэмы ? рынкавай эканом?к?. Першым прэз?дэнтам дэмакратычнай Румын?? ста? ?он ?л?еску. У 2004 Румын?я стала членам НАТА, 1 студзеня 2007 разам з Балгарыяй далучылася да ЕС. У другой палове 2010-х паглынутую карупцыяй кра?ну ?скалыхнул? наймагутнейшыя з 1989 пратэсты.

Дзяржа?ны лад ? пал?тыка

Асно?ны артыкул: Пал?тыка Румын??

Дзеючы прэз?дэнт Румын?? Клаус Яхан?с, сакав?к 2017

Румынская Канстытуцыя 1991 была створана пад уплывам французскай канстытуцы? Пятай Рэспубл?к?. У 2003 у асно?ны закон был? ?несены дапа?ненн? дзеля адпаведнасц? дэмакратычным стандартам ЕС. Сучасная Румын?я — шматпартыйная дэмакратыя, прэз?дэнцка-парламентска рэспубл?ка, дзе захо?ваецца прынцып падзелу ?лада?. Главой рэспубл?к? з’я?ляецца прэз?дэнт, вышэйшы заканада?чы орган — двухпалатны Парламент.

Выкана?чая ?лада

Асно?ныя артыкулы: Прэз?дэнт Румын?? ? Прэм'ер-м?н?стр Румын??

Прэз?дэнт аб?раецца прамым усенародным галасаваннем на пяц?гадовы тэрм?н (з абмежаваннем у 2 тэрм?ны). Прэз?дэнт прызначае прэм’ер-м?н?стра, як? ? сваю чаргу фарм?руе каб?нет м?н?стра?. У 2016 прэз?дэнтам бы? абраны л?дар Нацыянальнай Л?беральнай парты? Румын?? Клаус Яхан?с, у м?нулым наста?н?к ф?з?к? ? школьны ?нспектар, у 2000—2014 — мэр роднага горада С?б?у — стал?цы транс?льванск?х немца?. Пасаду прэм’ера ? студзен? 2018 заняла член Сацыяльна-дэмакратычнай парты? В?ярыка Дэнчылэ, першая ? г?сторы? Румын?? жанчына-прэм’ер-м?н?стр.

Заканада?чая ?лада

Асно?ны артыкул: Парламент Румын??

Двухпалатны парламент складаецца з сената (Senat) ? палаты дэпутата? (Camera Deputa?ilor); у першым 136 крэсла?, у другой — 329. Выбары ? абедзве палаты праходзяць па мажарытарнай с?стэме раз на чатыры гады. Да 2003 працэдура прыняцця закона? патрабавала ?х узгаднення Сенатам ? Палатай дэпутата? па аднолькавай схеме. Рэферэндум нада? заканатворчасц? характар руху ад н?жняе палаты да верхняй. Месца пасяджэння? парламента — Парламенцк? палац у Бухарэсце — самы высок? адм?н?страцыйны будынак свету (84 метры).

Асно?ныя пал?тычныя парты?:

• Сацыял-дэмакратычная партыя — левацэнтрысцкая сацыял?стычная пал?тычная партыя (у складзе палаты дэпутата? 2016 года скл?кання мае 43 % крэсла?)
• Нацыянальная Л?беральная партыя — кансерваты?на-л?беральная (21 % месца?). Называе сябе найстарэйшай з дзеючых л?беральных пал?тычных партый Е?ропы.
• Саюз выратавання Румын?? — новая пал?тычная партыя, была ?творана ? 2016 г., мае 8 % месца? у н?жняй палаце. Ста?ць на платформе барацьбы з карупцыяй.
• Дэмакратычны альянс венгра? у Румын?? — партыя венгерскай этн?чнай меншасц?. Прадста?н?цтва парты? ? парламенце (5 %) прыбл?зна адпавядае дол? венгра? у агульнай колькасц? насельн?цтва.

Знешняя пал?тыка

Асно?ны артыкул: Знешняя пал?тыка Румын??

Румынск?я салдаты ? Афган?стане. Румын?я акты?на ?дзельн?чае ? м?ратворчых аперацыях НАТА ? ААН, яе вайсковы кантынгент у Афган?стане — чацвёрты па памерах

Са снежня 1989 Румын?я праводз?ць знешнюю пал?тыку, арыентаваную на захад (ЕС, ЗША), у нейк?м сэнсе павярну?шыся да былых саюзн?ка? сп?най. У 2004 Румын?я стала па?навартасным членам НАТА. Траян Бэсеску — прэз?дэнт у 2004—2014 — падп?са? пагадненне з ЗША аб стварэнн? амерыканск?х ваенных баз на ?сходзе кра?ны. У 2009 Х?лары Кл?нтан назвала Румын?ю адным з самых надзейных саюзн?ка? ЗША.

У 2007 Румын?я разам з Балгарыяй увайшла ? ЕС. Тады ж Румын?я пажадала стаць часткай Шэнгенскай зоны, што было адобрана Е?рапейск?м парламентам у чэрвен? 2011 года, але адх?лена Саветам ЕС у верасн? 2011 года. Зрэшты, для наведвання Румын??, напрыклад, грамадзянам Беларус?, неабходна Шэнгенская в?за. Яшчэ за камун?стычным часам, у 1972, Румын?я далучылася да М?жнароднага валютнага фонду ? Сусветнага Банку. У Сусветнай гандлёвай арган?зацы? — з першага дня яе ?снавання (1 студзеня 1995).

У ХХ? стагоддз? Румын?я прымярае ролю правадн?ка ?нтэграцы? пам?ж чарнаморск?м? суседзям? са складу былога СССР (Малдова, Укра?на, Груз?я) ? Е?рапейск?м саюзам. Ная?насць значнай венгерскай меншасц? абумо?л?вае неабходнасць падтрымл?ваць сябро?ства з Венгрыяй. Асабл?выя аднос?ны ? Румын?? з Малдовай — постсавецкай кра?най, што г?старычна ? мо?на звязана з Румын?яй вельм? шчыльна. У пачатку 1990-х у Малдове бы? створаны пал?тычны рух, што ме? на мэце ?з’яднанне з Румын?яй. У 2005 годзе ?жо згаданы Бэсеску высуну? план аб’яднання Румын?? ? Малдовы да ?ступлення Румын?? ? ЕС. Гэты план не знайшо? падтрымк? з боку к?ра?н?цтва Малдовы.

Беларуска-румынск?я аднос?ны

Асно?ны артыкул: Беларуска-румынск?я аднос?ны

20 снежня 1991 Румын?я прызнала незалежнасць Рэспубл?к? Беларусь ? 14 лютага 1992 года был? ?сталяваныя дыпламатычныя аднос?ны пам?ж дзвюма кра?нам?. У 1992 годзе Румын?я адкрыла пасольства ? М?нску, завулак Кал?н?нградск? 12. Яго к?ра?н?цтва забяспечваецца на ?зро?н? часовага паверанага ? справах. У 1994 годзе Рэспубл?ка Беларусь адкрыла ? Бухарэсце генеральнае консульства, якое ? 1995 годзе было пера?творана ? пасольства. У верасн? 1997 у В?льнюсе, прэз?дэнт Беларус? Аляксандр Лукашэнка ? рамках м?жнароднай канферэнцы? сустрэ?ся з румынск?м калегам Эм?лем Канстанц?неску; у л?стападзе 1999 сустрэча па?тарылася падчас сам?та АБСЕ.

У ХХ? ст. ключавым мерапрыемствам на двухбаковым пал?тычным трэку ста? аф?цыйны в?з?т у Рэспубл?ку Беларусь М?н?стра замежных спра? Румын?? Т. Мелешкану (9-10 л?стапада 2017 года), падчас якога ён сустрэ?ся з к?ра?н?ком беларускага МЗС ? Прэм’ер-м?н?страм Андрэем Кабяковым. У беларуск?м парламенце маецца рабочая група па супрацо?н?цтве з Румын?яй, якую ?значальвае Петрашова В. В., аналаг?чная група ёсць ? ? Бухарэсце.

Адм?н?страцыйны падзел

Г?старычныя вобласц? Румын??

Асно?ны артыкул: Адм?н?страцыйны падзел Румын??

У адм?н?страцыйным плане Румын?я падзяляецца на 41 жудзец, як?я падраздзяляюцца на 256 мун?цып?я? ? 2686 камун. Жудзецы к?руюцца прэфектам?, як?я прызначаюцца цэнтральным урадам. З 2006 года прэфекты абавязаны быць беспартыйным?. У адпаведнасц? з Рэгламентам Е?рапейскага саюза № 1059/2003, тэрыторыя Румын?? падзяляецца на 8 рэг?ёна? разв?цця, як?я з’я?ляюцца не адм?н?страцыйна-тэрытарыяльным? адз?нкам?, а тольк? статыстычным? зонам? кра?ны.

У Румын?? выдзяляецца некальк? г?старычных абласцей, шмат з як?х маюць працяг у суседн?х кра?нах: Валах?я (падзяляецца на Алтэн?ю ? Мунтэн?ю), Малдав?я (Бесараб?ю — яе ?сходнюю частку — займае незалежная Малдова), Букав?на (па?ночная Букав?на ?ваходз?ць у сучасную Чарнав?цкую вобласць Укра?ны), Дабруджа (яе па?днёвая частка належыць Балгары?), Транс?льван?я, Крышана, Банат, Мармарош (апошн?я тры рэг?ёны часам аб’ядно?ваюць з Транс?льван?яй).

Насельн?цтва

Асно?ны артыкул: Насельн?цтва Румын??

Полава-?зроставая структура, 2016

Розныя крын?цы даюць давол? розныя ацэнк? колькасц? насельн?цтва Румын?? — ад 19,5 да 21,5 млн чалавек. Натуральны прырост адмо?ны ? складае каля ?3.5 прам?ле (2018). Сумарны каэф?цыент нараджальнасц? вельм? н?зк? — усяго 1,36 (у 2015 — 1,33), што нашмат н?жэй за ?зровень простага ?зна?лення (2,1). М?грацыйны складн?к слабаадмо?ны. Сярэдн? ?зрост складае 41,6 гадо?, працягласць жыцця — 75,6 гадо?. Насельн?цтва старэе. Адсотак дзяцей ? падлетка? да 15 гадо? (14 %) меншы за долю асоб старэйшых за 65 гадо? (16 %)..

Нацыянальны склад

Гл. таксама Цыганы ? Румын??

Этн?чная карта румын??. Венгры складаюць большасць насельн?цтва ? транс?льванск?х жудзецах — Харг?та (85 %) ? Ковасна (73 %)

Згодна з перап?сам 2011 года 89 % жыхаро? кра?ны адносяцца да тытульнай нацы? — румына? — раманскага народа; 6,1 % насельн?цтва — гэта венгры, што з да?н?х часо? кампактна пражываюць у Транс?льван??; 3 % — гэта цыганы. Сярод ?ншых меншасцей — турк?, немцы, укра?нцы, арамуны (старажытны раман?заваны балканск? народ), сербы ? ?нш. У 2009 у Румын?? пражывал? 133 000 ?м?гранта?, большай часткай з Малдовы ? К?тая. Л?чыцца, што па-за межам? Румын?? па ?с?м свеце жыве не менш за 12 м?льёна? румына? ? асоб з румынск?м? караням?.

Мовы

Асно?ныя артыкулы: Румынская мова ? Мовы Румын??

Дзяржа?ная мова румынская — найбольш шматл?кая ? падгрупе ?сходнераманск?х мо?. У румынск?м алфав?це 26 клас?чных лац?нск?х л?тар ? 5 дадатковых: '?','a','?','?', ? '?'. На румынскай мове разма?ляе 90 % насельн?цтва, на венгерскай — 6 %, на ?лашск?х дыялектах цыганскай мовы — 1,2 %. Каля 50 000 чалавек у па?ночных жудзецах разма?ляе па-?кра?нску. Канстытуцыя забяспечвае правы нацыянальных меншасцей: у рэг?ёнах, дзе нетытульныя народы складаюць больш за 20 %, ?х мовы выкарысто?ваюцца ? адукацы?, справаводстве ? ?нш. У школьнай адукацы? аддаецца перавага англ?йскай ? французскай мовам як замежным. Згодна з даным? Е?рабарометра 2012, англ?йскай валодае 31 % румына?, французскай — 17 %.

Рэл?г?йны склад

Асно?ны артыкул: Рэл?г?я ? Румын??

Румын?я — секулярная дзяржава. Тым не менш, рэл?г?я мае важную ролю ? жыцц? румына?. Паводле перап?су 2011, 81 % насельн?цтва — правасла?ныя хрысц?яне. Астатн?я хрысц?яне складаюць яшчэ 10 % (пратэстанты — 6 %, катал?к? — 4 %). Турк? ? татары пераважна мусульмане (64 000 чалавек). Атэ?ста? усяго 40 000. Румынская правасла?ная царква а?такефальная, мае ?ласнага патрыярха. Гэта другая па памерах правасла?ная царква свету, юрысдыкцыя якой распа?сюджваецца таксама на верн?ка? Малдовы ? румынскую дыяспару па ?с?м свеце.

Размяшчэнне ? гарады

Асно?ны артыкул: Гарады Румын??

Шчыльнасць насельн?цтва складае 84 чал/км2. Насельн?цтва размеркавана па тэрыторы? кра?ны давол? ра?намерна. Узровень урбан?зацы? адз?н з самых н?зк?х у Е?ропе — усяго 54 %. Дарэчы, з 1990-х узровень урбан?зацы? нават паменшы?ся. У Бухарэсце жыве 1,8 млн чалавек, у стал?чнай агламерацы? — бл?зу 2,2 млн. Усяго маецца 19 гарадо? з насельн?цтвам больш за 100 000 чалавек. Больш за 300 000 жывуць у Тым?шаары ? Клуж-Напоцы. ?ншыя вял?к?я гарады — Ясы, Браша?, Канстанца, Краёва.

Эканом?ка

Асно?ны артыкул: Эканом?ка Румын??

У першай палове ХХ ст Румын?я была сярод сусветных л?дара? нафтаздабычы, а таксама выб?тным вытворцам сельскагаспадарчай прадукцы?. Камун?стычныя ?лады дадал? да гэтых гал?н спецыял?зацы? цяжкую прамысловасць (машынабудаванне, металург?ю) пры по?ным панаванн? дзяржа?най формы ?ласнасц?. 1990-я прайшл? пад знакам эканам?чных цяжкасцей. Курс на прыватызацыю ? рынкавую эканом?ку, узяты ? посткамун?стычнай Румын??, прывё? да заняпаду мног?х значных прадпрыемства?. У 2000-х Румын?я дэманстравала вял?к?я эканам?чныя поспех?, што дало нагоду называць яе ??сходнее?рапейск?м тыграм?. Уступленне ? ЕС адб?лася на румынскай эканом?цы неадназначна. Румын?я моцна пацярпела ад сусветнага крыз?су 2008-09 гадо?. Вельм? высок? ?зровень карупцы? прывё? да крыз?сных з’я? у 2010-х. Сёння роля дзяржавы ? эканам?чным жыцц? м?н?мальная, падаходны падатак — адз?н з самых н?зк?х у ЕС (16 %). У структуры ВУП пераважае сфера паслуг (63 % у 2017), за ёй ?дзе прамысловасць (33 %). Пры гэтым у сельскай ? лясной гаспадарцы занята 28 % эканам?чна акты?нага насельн?цтва — адз?н з найвышэйшых паказчыка? у Е?ропе. Румын?я прыцягвае значную колькасць замежных ?нвестыцый.

Паводле клас?ф?кацы? Сусветнага банка Румын?я аднос?цца да дзяржа? з высок?м прыбыткам. Згодна з Е?растатам, ВУП на душу насельн?цтва ? Румын?? складае 63 % ад сярэдняга ?зро?ню па ЕС (у 2007 было 43 %, што роб?ць Румын?ю адной з самых хутка прагрэсуючых эканом?к Старога свету. Грашовая адз?нка — румынск? лей (RON); шырокае хаджэнне маюць е?ра, на як?я кра?на ? рэшце рэшт мае перайсц?. Заробк? ? Румын?? ? пара?нанн? з астатн?м? кра?нам? ЕС дасюль вельм? н?зк?я: у 2019 годзе сярэдняя зарплата складае каля 2700 RON у месяц (570 е?ра або $ 645). Пара?нальна н?зк? ? ?зровень беспрацо?я (4,3 % у жн??н? 2018). ?нфляцыя таксама радуе жыхаро? Румын??, а ? 2016 яна была нават адмо?най (-1,1 %)!

Маючы незвычайна вял?к?я для кантынентальнай Е?ропы запасы нафты ? газу, Румын?я з’я?ляецца адной з самых энергетычна незалежных дзяржа? рэг?ёна. Энергетыку Румын?? вядуць кампан?? Petrom, Romgaz ? Rompetrol. Першая з’я?ляецца найбуйнейшым здабы?цам нафты, другая — газу ? па?днёва-?сходняй Е?ропе. Па аб’ёмах здабычы нафты (0,5 млн барэля? у дзень) Румын?я займае 28 месца ? свеце, саступаючы ? Е?ропе тольк? Нарвег?? ? Вял?кабрытан??; штогод здабываецца каля 10 млрд м3 прыроднага газу (прыбл?зна 40-е месца ? свеце, 4-е ? Е?ропе). Румынск?я НПЗ забяспечваюць патрэбы ?нутранага рынку, частка нафтапрадукта? ?дзе на экспарт. Асно?ныя магутнасц? ? сетк? электраэнергетык? належаць дзяржа?най кампан?? Electrica. Румын?я з’я?ляецца нета-экспарцёрам электраэнерг??. У 2015 асно?ным? тыпам? электрастанцый был? ТЭЦ на вугал? (28 %), нафтавыя ? газавыя (14 %); ГЭС (30 %), атамныя (18 %). Адз?ная ? кра?не Чэрнаводская АЭС, спраектаваная канадскай кампан?яй Atomic Energy of Canada Limited (AECL), працуе на цяжкай вадзе ? мае 2 водна-вадзяных рэактары ? 1300 МВт кожны, яшчэ два плануецца пабудаваць.

2018 Dacia Duster Comfort 1.6

У машынабудаванн? Румын?? самай знакам?тай кампан?яй з’я?ляецца Automobile Dacia, што з 1999 належыць французскаму Рэно. У 2014 а?тамаб?л? Dacia складал? 7,4 % экспарту кра?ны. З 2009 у Краёве працуе прадпрыемства Ford Romania, у 2017 яно было значна пашырана ? вын?ку пераносу вытворчасц? прызначанай для е?рапейскага рынку прадукцы? з ?ндыйскага горада Чэна?.

Мужчынск? манастыр Путна ? Малдав??, адз?н з цэнтра? паломн?цтва

Найбуйнейшыя кампан?? сферы паслуг — RCS & RDS (найбуйнейшая тэлекамун?кацыйная кампан?я ва Усходняй Е?ропе ? Banca Transilvania (банка?ск? сектар). Згодна з вын?кам? а?тарытэтных даследавання?, у Румын?? адна з найвышэйшых хуткасцей ?нтэрнэту ? Е?ропе ? ? свеце. Турызм дае 5 % румынскага ВУП ? з’я?ляецца адным з самых значных палюсо? росту эканом?к?. У 2016 Румын?ю наведала больш за 9 млн турыста?. Самым папулярным чарнаморск?м курортам з’я?ляецца Мамая бл?зу Канстанцы.

Румынск?я дарог?

Румын?я мае разв?тую сучасную транспартную сетку, у складзе якой прадста?лены ?се найважнейшыя в?ды транспарту. Працягласць а?тамаб?льных дарог складае 86 тыс.км, чыгуначнай сетк? — 22 300 км (чацвёртая па працягласц? чыгунак у Е?ропе). У 1990-я румыны фактычна зак?нул? свае чыгунк?, аднак у ХХ? стагоддз?, дзякуючы мадэрн?зацы? ? частковай прыватызацы?, гэты транспарт акрыя?. З 1979 у Бухарэсце працуе метрапал?тэн, агульная працягласць л?н?й складае 69 км, зрэшты, пасажыранапружаным яго не назавеш (усяго 600 000 пасажыра? цягам рабочага тыдня, менш чым у М?нску за дзень). У Румын?? 16 м?жнародных аэрапорта?. Паветраныя вароты стал?цы — М?жнародны аэрапорт ?мя Хенры Каандэ (рум. Aeroportul Interna?ional Henri Coand?) — ? 2017 прынял? ? адправ?л? 12,8 млн пасажыра?. Дарэчы, Хенры бы? п?янерам румынскага паветраплавання. Канстанца — найбуйнейшы порт ? верф у Чорным моры ? адз?н з самых ажы?леных парто? ? Е?ропе.

Пожня, Валах?я

У сельскай гаспадарцы дам?нуе расл?наводства, а ? яго складзе — вырошчванне зерневых, гало?ныя сярод як?х — кукуруза (8 млн тон) ? пшан?ца (5-7 млн тон). Таксама вырошчваюцца бульба, пам?доры, яблык?. Механ?зацыя слабая, тэхн?ка на 80 % састарэлая. У некаторых раёнах сяляне аруць на конях.

Асно?ным? артыкулам? экспарту Румын?? з’я?ляюцца а?тамаб?л?, адзенне ? тэкстыльныя вырабы, прамысловае абсталяванне, электрычнае ? электроннае абсталяванне, металург?чныя прадукты, сырав?на, ваеннае абсталяванне, фармацэ?тычныя прэпараты, тонкая х?м?я, ? сельскагаспадарчыя прадукты (садав?на, гародн?на ? кветк?), праграмнае забеспячэнне. ?мпартуюцца лек?, рухав?к? ? запчастк?, электрон?ка, прадукты харчавання. Гало?ным? гандлёвым? партнёрам? традыцыйна з’я?ляюцца Герман?я, ?тал?я ? Венгрыя. У 2010-х Румын?я ?мкл?ва нарошчвала экспарт, тым не менш, гандлёвы баланс працягвае быць адмо?ным (-6 млрд $ у 2016).

У 2014—2018 гг.. штогадовы тавараабарот пам?ж Румын?яй ? Беларуссю склада? 100—150 млн даляра? (у 2018—127,4 млн, экспарт — 80, ?мпарт — астатняе). Асно?ныя тавары беларускага экспарту ? Румын?ю: трактары; фанера клееная; дрот; лесаматэрыялы падо?жна-расп?лаваныя. Асно?ныя тавары ?мпарту з Румын??: лекавыя сродк?, расфасаваныя для розн?чнага продажу; мэбля; шыны; горны ? печы прамысловыя. У Румын?? дзейн?чаюць 9 суб’екта? гаспадарання, як?я прадста?ляюць ?нтарэсы беларуск?х прадпрыемства?, у тым л?ку ААТ ?МТЗ?, ААТ ?МАЗ?, ААТ ?БелАЗ?, ААТ ?Белкамунмаш?, ААТ ?Керам?н?, ААТ ?Белшына?.

Вядомыя асобы

• Н?калае Ча?шэску
• Джорджэ Энеску

Гл. таксама

• АЭС Чэрнаводэ

Л?таратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Прам?ле — Рэлакс?н / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).